Χρήστος Χρηστοβασίλης (1862-1937): "Ο Γυναικάντρας" [Περιοδικό Μπουκέτο 75 1925]

 

Στο θεσσαλικό χωριό Βρόστιανη ζούσε μέχρι του 1895 το περιεργότερο λείψανο της Ελληνικής Επαναστάσεως: Μαρία ήτο τ’ όνομά της και είχε γεννηθεί το 1815 στην επαρχία της Καρδίτσης, στον Δήμο Γόμφων από γονείς τσοπάνηδες. Η Μαρία ήτο το 7ον και τελευταίο κορίτσι του πατέρα της, ο οποίος στενοχωριότανε και καταριότανε την τύχη που δεν απέχτησε αρσενικό παιδί «να βόσκει τα πράματα, να κάνει χωράφι, να ρίχνει το λιθάρι κ.λπ.».

Μα ωστόσο η Μαρία μεγάλωνε και γινότανε όμορφη και δυνατή. Ήταν 16 χρονών, όταν μια νύχτα χειμωνιάτικη έπεσε λύκος φοβερός στο κοπάδι του πατέρα της, που ήταν αφημένο έρημο στο μαντρί, γιατί αρσενικό παιδί να το φυλάξει δεν υπήρχε. Πρώτος έμαθε τη συμφορά ο πατέρας της Μαρίας και άρχισε να κλαίει και να καταριέται τη Μοίρα του.

— Αχ, αν είχα ένα αρσενικό, δεν θα τα πάθαινα ταύτα ο έρμος!

Η Μαρία θέλησε να τον παρηγορήσει.    

— Σώπα, πατερούλη μου κι ούλα θα φτιάξουνε... θα δεις...

Γδύνεται τα φουστάνια της η Μαρία, φορεί αντρίκεια ρούχα —μια παλιά φορεσιά τού γέρου της,— βάζει το σελάχι του, τ’ άρματά του, το φέσι του στραβά τσακισμένο, και βγαίνοντας μπροστά στον γέρο, που καθότανε σε μια πέτρα με κατεβασμένο το κεφάλι, του λέει με προσποιητή αντρίκεια φωνή.    

— Μην κλαις, αφέντη μου, τώρα έγινα άντρας! Θα φυλάου τα γίδια και τα πρόβατα, θα κάνου χουράφ’, θα πααίνου στα Τρίκαλα να ψουνίζου, θα φυλάου τ’ αμπέλ’ και θα πιάνου ό,τι αντρίσια δουλειά...

Ύστερα από τα λόγια αυτά, βγήκε να μαζέψει τα σκορπισμένα από τον λύκο γιδοπρόβατα, ενώ ο πατέρας της έτριβε τα μάτια του, μη μπορώντας να πιστέψει πως η Μαρία του γίνεται «αρσενικό παιδί».

Από την ημέρα εκείνη η Μαρία έμεινε αντροφορεμένη και αρματωμένη. Τα άλλα κορίτσια την ονόμασαν Μάρκο ή για τιμή της μνήμης του Μάρκου Μπότσαρη που ήτανε τότε στις δόξες του ή για την ταυτότητα των τριών πρώτων γραμμάτων του ονόματός της.

Η Μαρία—Μάρκος δε θέλησε ποτέ να παντρευτεί, γιατί θα ’πρεπε βέβαια να ξαναφορέσει... φουστάνια κι αυτό τής έκανε φρίκη. Όλο με τους άντρες ζούσε, που την ετιμούσαν και την εσέβοντο. Μόνο ένας, ξενοφερμένος, θέλησε κάποτε να την καταχραστεί μέσα στον λόγγο, μα τα βρήκε σκούρα. Ο Μάρκος τού τράβηξε μια πιστολιά κατάστηθα και τόνε λάβωσε βαριά. Χαροπάλεψε ένα μήνα μα στο τέλος γλύτωσε κι έφυγε από το χωριό του «Γυναικάντρα» αυτού, όπως τον εχαρακτήρισε.

Ο Μάρκος έλαβε μέρος στις θεσσαλικές επαναστάσεις του 1854 και πολέμησε γενναία στο σώμα του οπλαρχηγού Νικολάκη Μπλαχάβα απογόνου του Παπά Θύμιου. Στην επανάσταση του 1878 ο Μάρκος πολέμησε μαζί με τον Καπετάν Ζιάκαν. Στην ανδρεία της και στην πονηράδα της οφείλεται η αιχμαλωσία του τρομερού Μουσά Γκέκα, που είχε κάνει τόσα φονικά στη Θεσσαλία. Ο Μάρκος τον ελάβωσε με το σπαθί. Ήτανε μια μονομαχία σαν εκείνες του παλιού καιρού με τις Αμαζόνες. Ο Μουσά Γκέκας είδε τον Χάρο με τα μάτια του! -«Αμάν! Τεσλήμ!»

Στον καιρό της Τουρκιάς η Μαρία, σαν Μάρκος που ήτανε, δηλαδή αρσενικός, επλήρωνε χαράτσι, τον κεφαλικόν φόρον από τον οποίον ήταν απηλλαγμένες αι γυναίκες. Μετά την κατάληψη της Θεσσαλίας γράφτηκε στο Δημοτολόγιο και στους εκλογικούς καταλόγους. Στις εκλογές πήγαινε ταχτικά και ψήφιζε φανατικά για το κόμμα του Κουμουνδούρου. Είναι η πρώτη γυναίκα που πήρε ψήφο στην Ελλάδα. Να μια πληροφορία που ίσως δεν την ξέρει ο «Αγώνας τής Γυναίκας».

Στις δημοτικές εκλογές του 1891 ο Μάρκος έβαλε κάλπες για δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Γόμφων, έχασε όμως για λίγους ψήφους. Αργότερα όμως βγήκε πάρεδρος στο χωριό του, τη Βρόστιανη! Μια σχετική έκθεσις λέγει ότι «εκτελεί ανδρικότατα το καθήκον αυτής». Οι παλαιότεροι Θεσσαλοί τη θυμούνται ακόμη.

Η φωνή της ήταν αντρική και όταν την έβλεπε κανείς να κάθεται στην πόρτα του σπιτιού της, αγνάντια στον κάμπο, και να καπνίζει την πίπα της, ενόμιζε πως βλέπει άντρα σπανό.